Czynniki wpływające na ceny energii w Polsce
W Polsce ceny energii elektrycznej kształtują się pod wpływem kilku kluczowych czynników:
- Wzrost kosztów emisji CO₂: W Unii Europejskiej obowiązuje System Handlu Emisjami (ETS), który wymaga od firm energetycznych kupna uprawnień do emisji dwutlenku węgla. W związku z tym koszty energii produkowanej w elektrowniach węglowych są wyższe, ponieważ uprawnienia do emisji stale drożeją, zwłaszcza w sezonie grzewczym, kiedy zużycie energii wzrasta.
- Wzrost zapotrzebowania na energię zimą: W okresie grzewczym Polska odnotowuje wzrost popytu na energię elektryczną i cieplną. Tradycyjnie w tym czasie zmniejsza się efektywność fotowoltaiki, co przekłada się na większe zapotrzebowanie na inne źródła energii, w tym konwencjonalne, co może prowadzić do wyższych cen na rynku hurtowym. Końcówka roku na rynku energii w Polsce tradycyjnie przynosi zwiększone zapotrzebowanie na energię, wynikające głównie z sezonu grzewczego oraz czynników pogodowych. W 2023 roku, mimo stosunkowo stabilnych dostaw gazu, możliwe jest zwiększenie cen energii elektrycznej, głównie ze względu na wzrost kosztów emisji CO₂ i wpływ sytuacji na rynku międzynarodowym.
- Stabilność infrastruktury gazowej i OZE: Od czasu uruchomienia Baltic Pipe Polska ma bezpieczniejsze dostawy gazu z Norwegii, co znacznie zmniejsza ryzyko nagłych wzrostów cen wynikających z problemów dostaw. Dzięki temu zmniejsza się presja na ceny energii wynikająca z ewentualnych zakłóceń dostaw surowca. Dodatkowo rozbudowa farm wiatrowych Bałtyk 1, 2 i 3 prowadzonych przez Polenergię zapewnia Polsce stabilne dostawy zielonej energii, co wzmacnia system elektroenergetyczny i wpływa na poziom cen.
Wzrost kosztów emisji CO2 a ceny energii elektrycznej
Koszty związane z emisjami CO₂ stanowią obecnie jeden z głównych czynników wpływających na ceny energii w Polsce. Europejski System Handlu Emisjami (ETS) nałożył na kraje unijne obowiązek zakupu uprawnień do emisji CO₂, co najbardziej obciąża kraje, które wciąż polegają na węglu jako głównym źródle energii. Dla Polski, która znacznie bazuje na węglu, oznacza to wyższe koszty produkcji energii z tego źródła, a tym samym wyższe ceny dla konsumentów. W miarę wdrażania bardziej restrykcyjnych regulacji klimatycznych, koszty te mogą nadal wzrastać, a ich wpływ będzie odczuwalny przede wszystkim w sezonach zimowych.
Koszty surowców energetycznych i ich wpływ na ceny energii
Mimo że Polska stała się mniej zależna od importu gazu z Rosji dzięki projektowi Baltic Pipe, sytuacja na międzynarodowych rynkach surowców nadal wpływa na koszty energii. Wzrost cen węgla i ropy, wynikający z ograniczonych dostaw i zwiększonego zapotrzebowania na rynku globalnym, oddziałuje na koszty energii elektrycznej. Polskie elektrownie wciąż w dużej mierze opierają się na węglu, a jego ceny są uzależnione od rynków światowych i polityki klimatycznej UE. Ceny surowców, nawet jeśli mniej istotne z punktu widzenia gazu, wciąż kształtują koszty energii w Polsce.
Rola OZE w kształtowaniu cen energii
Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) ma ogromne znaczenie dla stabilizowania cen energii na polskim rynku energii. Produkcja energii wiatrowej z farm morskich, jak Bałtyk 1, 2 i 3, znacząco wpłynie na uniezależnienie Polski od paliw kopalnych, co wzmacnia stabilność dostaw energii i zmniejsza podatność na sezonowe wahania efektywności fotowoltaiki. Generacja OZE, w szczególności energia wiatrowa, stanowi kluczowy element polskiej strategii zrównoważonej polityki energetycznej, przyczyniając się do obniżenia emisji CO₂, co jednocześnie wpływa na ceny uprawnień do emisji i zmniejsza ich koszty. Choć inwestycje w OZE wymagają dużych nakładów początkowych, są one podstawą zrównoważonego rozwoju polskiego miksu energetycznego i kluczowym elementem wytwarzania energii w zgodzie z unijnymi celami klimatycznymi, co na dłuższą metę ogranicza wpływ wzrostu cen paliw kopalnych na ceny energii elektrycznej w Polsce.
Polityka energetyczna a przyszłość cen energii
Polityka energetyczna Polski przewiduje znaczące inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) oraz modernizację infrastruktury, co ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia niezależności kraju od zagranicznych dostawców surowców oraz zapewnienia stabilności cenowej na rynku energii.
Kolejnym filarem tej polityki jest dynamiczna rozbudowa infrastruktury OZE. Nowe farmy wiatrowe na Bałtyku, w tym Bałtyk 1, 2 i 3, już w fazie rozwoju, mają przynieść stabilne dostawy energii elektrycznej niezależnie od sezonowych ograniczeń innych źródeł, takich jak fotowoltaika, której wydajność maleje zimą. Oczekuje się, że energia wiatrowa stanie się stałym elementem polskiego miksu energetycznego, zmniejszając zależność kraju od węgla oraz zwiększając bezpieczeństwo dostaw. Inwestycje te są również wspierane przez rządowe regulacje i programy pomocowe, które mają na celu przyspieszenie transformacji energetycznej oraz utrzymanie stabilnych cen dla konsumentów, co w dłuższej perspektywie powinno przeciwdziałać niekontrolowanym wzrostom kosztów dla gospodarstw domowych i firm.
Rozwój infrastruktury OZE jest także kluczowy dla osiągnięcia zgodności z unijnymi regulacjami klimatycznymi oraz polityką Europejskiego Zielonego Ładu, który wymaga redukcji emisji i przechodzenia na odnawialne źródła energii. Wsparcie rządu w formie dotacji, ulg podatkowych i regulacji prawnych przyczynia się do przyspieszenia wdrażania projektów z zakresu energii wiatrowej i fotowoltaiki, co pozwala nie tylko ograniczać wzrost kosztów emisji, ale i stabilizować ceny energii w kraju. Oczekuje się, że rozwój krajowej produkcji energii z OZE w dłuższej perspektywie pozwoli również na zmniejszenie importu energii elektrycznej i surowców, a tym samym na większą niezależność energetyczną Polski.
Mrożenie cen energii: Czy zostanie przedłużone?
Mrożenie ceny energii w 2024 roku, jako narzędzie stabilizujące rachunki za prąd w Polsce, miało na celu ochronę gospodarstw domowych i przedsiębiorców przed gwałtownymi podwyżkami, ale decyzja o jego przedłużeniu na 2025 rok pozostaje zależna od sytuacji gospodarczej oraz kosztów, jakie musiałby ponieść budżet państwa. Przedłużenie mrożenia cen w obliczu rosnących kosztów emisji CO₂ i możliwych wahań na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) wymagałoby znaczących nakładów finansowych. Przy wzroście zapotrzebowania w sezonie grzewczym oraz dynamicznych zmianach na rynku energii i w międzynarodowym sektorze energetycznym, ceny prądu w 2025 roku mogą wzrosnąć, co prowadzi do scenariusza pesymistycznego, gdzie nie wszystkie grupy odbiorców będą mogły liczyć na niższe ceny. Możliwe jest, że w przypadku przedłużenia programu ochroną objęte zostaną głównie gospodarstwa domowe o najniższych dochodach, a mniejsze i większe przedsiębiorstwa zostaną zachęcone do wyboru opcji zabezpieczenia cen na dłuższy okres, na przykład poprzez oferty takie jak te od Polenergii Sprzedaż. Takie rozwiązania mogą być szczególnie atrakcyjne dla firm, które chcą chronić się przed potencjalnym odmrożeniem cen energii i uniknąć wysokich wahań wynikających z sezonowego zużycia energii oraz sytuacji na rynku spot.
