Dlaczego energia elektryczna dla firm drożeje jesienią na giełdzie?
Mechanizmy giełdowe kształtujące ceny energii
Na giełdzie energii, takiej jak Towarowa Giełda Energii (TGE), cena prądu nie jest arbitralnie ustalana, lecz wynika z mechanizmu ceny krańcowej, który działa jak sortowanie elektrowni od najtańszych do najdroższych w produkcji. Gdy zapotrzebowanie rośnie, system sięga po coraz droższe źródła, a ostateczną cenę dla wszystkich dyktuje koszt tej najdroższej elektrowni niezbędnej do zaspokojenia popytu. Dlatego jesienią, gdy naturalnie spada generacja z odnawialnych źródeł, a zużycie energii rośnie, w kolejce merit order przesuwamy się w stronę droższych technologii węglowych i gazowych, co bezpośrednio napędza wzrost giełdowych cen energii elektrycznej.
Rola Towarowej Giełdy Energii (TGE) w ustalaniu cen
Towarowa Giełda Energii to serce polskiego rynku energii. To właśnie tutaj, w sposób transparentny i zrozumiały dla wszystkich uczestników, kształtuje się obiektywny benchmark cenowy. Ceny powstające na TGE są jak barometr dla całego polskiego rynku energii – stanowią punkt odniesienia dla wszystkich transakcji, także tych zawieranych poza giełdą. Dla firmy oznacza to, że cena, którą płaci swojemu sprzedawcy energii elektrycznej, jest najczęściej bezpośrednio lub pośrednio powiązana z notowaniami z TGE.
Giełda pełni zatem kluczową funkcję w kształtowaniu cen energii, zapewniając uczciwość i jawność procesu. Dzięki TGE zarówno wytwórcy, jak i dostawcy energii elektrycznej oraz odbiorcy końcowi, mają wspólną, wiarygodną podstawę do wyceny transakcji. Gdy jesienią na TGE widzimy gwałtowny wzrost cen, jest to sygnał, że w ciągu najbliższych tygodni lub miesięcy wyższe ceny prądu dotrą również do odbiorców biznesowych, którzy nie zabezpieczyli się wcześniej długoterminowymi umowami.
Znaczenie Rynku Dnia Następnego (RDN) dla firm
Rynek Dnia Następnego to ta część TGE, która ma najbardziej bezpośredni i natychmiastowy wpływ na finanse wielu firm. To na RDN, każdego dnia, ustalane są ceny energii spot na kolejną dobę. Działa to jak gigantyczna aukcja, gdzie kupujący i sprzedający zgłaszają swoje oferty, a system oblicza jedną, równoważącą rynek cenę dla każdej z 24 godzin następnego dnia.
Dla firm, które kupują energię w modelu zbliżonym do giełdowej ceny energii (np. w umowach z ceną zmienną), RDN jest wyrocznią. Średnia miesięczna cena z RDN jest tym, co finalnie trafia na ich rachunki. Dlatego jesienny skok notowań na RDN przekłada się bezpośrednio na rosnące koszty energii w budżecie firmy. Co ważne, RDN ujawnia też ogromne różnice w cenach w ciągu doby – w szczycie zapotrzebowania (np. wieczorem) ceny bywają wielokrotnie wyższe niż w nocy. Zrozumienie RDN to pierwszy krok do zarządzania tym kosztem – firmy mogą starać się przesunąć energochłonne procesy na godziny, gdy cena kWh jest niższa, co w dłuższej perspektywie pozwala na realne oszczędności.
Główne czynniki wzrostu cen energii jesienią
Jesienny wzrost cen prądu to wypadkowa kilku nakładających się na siebie zjawisk. Po pierwsze, sezonowość cen energii – gdy dni stają się krótsze i chłodniejsze, gwałtownie rośnie zapotrzebowanie na energię elektryczną związaną z oświetleniem i ogrzewaniem. To naturalnie napędza popyt. Jednocześnie spada efektywność niektórych odnawialnych źródeł energii (OZE), co zmusza do większego wykorzystania droższych w eksploatacji elektrowni konwencjonalnych. Do tego dochodzi nieubłagany koszt uprawnień do emisji CO2, który jest wliczony w koszty produkcji energii z węgla. Te trzy czynniki – wyższy popyt, mniej zielonej energii i wysokie koszty emisji – spotykają się na giełdzie energii, generując gwałtowny wzrost cen, który firmy odczuwają w swoich budżetach jako wyższe ceny prądu.
Sezonowość zapotrzebowania i jej wpływ na ceny
Sezonowość to jeden z najbardziej przewidywalnych, a zarazem najsilniejszych motorów wzrostu cen energii. Nie da się ukryć – jesienią po prostu używamy więcej prądu. Godziny poranne i wieczorne, kiedy zużycie energii jest największe, wydłużają się, a co za tym idzie, dłużej pracują wszystkie urządzenia. To zapotrzebowanie na energię musi być zaspokojone przez system. Kiedy tanie elektrownie wiatrowe czy fotowoltaiczne nie są w stanie pokryć całkowitego zapotrzebowania (np. w nocy lub podczas bezwietrznej pogody), do akcji wkraczają elektrownie węglowe i gazowe. Aby je uruchomić, trzeba ponieść wyższe koszty produkcji, co w mechanizmie ceny krańcowej na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) przekłada się na wyższą hurtową cenę energii dla wszystkich. To klasyczny przykład, jak naturalny cykl pogodowy bezpośrednio wpływa na obecne ceny energii w portfelu firmy.
Uprawnienia do emisji CO2 jako koszt produkcji energii
Uprawnienia do emisji CO2 to nie abstrakcyjny koncept, ale bardzo realny i znaczący koszt produkcji dla elektrowni węglowych. Każda tona dwutlenku węgla wyemitowana do atmosfery musi być opłacona przez wytwórcę poprzez zakup odpowiedniego pozwolenia. Cena tych uprawnień jest ustalana na rynku europejskim i bywa bardzo wysoka, co bezpośrednio winduje koszty energii z węgla. Gdy jesienią system energetyczny potrzebuje więcej mocy z elektrowni węglowych, aby zastąpić spadającą generację z OZE, ten koszt emisji staje się kluczowym elementem kształtowania cen energii. Im wyższa cena uprawnień do emisji CO2, tym droższa jest energia z węgla, a ponieważ to często ona wyznacza ostateczną cenę energii na rynku energii, wszyscy uczestnicy rynku, łącznie z firmami, ponoszą te rosnące koszty energii.
Strategie firm w obliczu rosnących cen energii
W obliczu rosnących cen energii, przedsiębiorstwa mają do wyboru kilka ścieżek działania. Jedną z nich jest zabezpieczenie się przed zmiennością rynku poprzez długoterminowe umowy, które stabilizują koszt zakupu energii. Inną opcją jest inwestycja we własne źródła wytwórcze, jak fotowoltaika, która zwiększa niezależność energetyczną firmy. Równie ważna jest modernizacja infrastruktury i wdrażanie rozwiązań poprawiających efektywność energetyczną, co prowadzi do trwałego obniżenia zużycia prądu. Każda firma ma unikalny profil energetyczny, dlatego wybór optymalnej strategii zależy od konkretnych potrzeb i możliwości. Nasi handlowcy z Polenergia chętnie pomogą dobrać ofertę skrojoną na miarę potrzeb Twojej firmy, analizując Twoją sytuację i proponując rozwiązanie dopasowane do Twojej firmy.
